Συναισθηματική Νοημοσύνη και εμπλοκή των γονέων στην ανάπτυξή της

Συναισθηματική Νοημοσύνη εννοιολογική αποσαφήνιση 

 Η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης μετά  τη δημοσίευση του πρώτου  βιβλίου του Daniel Goleman με τίτλο συναισθηματική νοημοσύνη (Emotional intelligence ) έγινε  πολύ δημοφιλής στην κοινωνία και την επιστημονική κοινότητα(Goleman, 1995).

   Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι  μια σύνθετη και πολύπλευρη  έννοια που περιλαμβάνει ικανότητες και δεξιότητες και είναι δύσκολο να οριστεί,  για το λόγο αυτό έχουν διατυπωθεί και πολλοί ορισμοί οι οποίοι αλληλοσυμπληρώνονται.

  Ένας ορισμός περιεκτικός και κατανοητός είναι ο ορισμός της Πλατσίδου, ο οποίος αναφέρει ότι ως έννοια η συναισθηματική νοημοσύνη περικλείει  ένα σύνολο ικανοτήτων και δεξιοτήτων που επιτρέπουν στον άνθρωπο, με σκοπό την προσωπική και κοινωνική του ανάπτυξη, να κατανοεί και να χειρίζεται  συναισθηματικές καταστάσεις, τις δικές του και των άλλων (Πλατσίδου, 2010).

 Έχει βρεθεί σχέση μεταξύ  συναισθηματικής νοημοσύνης των  γονέων και  ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης στα  παιδιά. 

Η σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης στα παιδιά ως προβλεπτικού παράγοντα της ομαλής εξέλιξης της ζωής τους είναι μεγάλη. Έτσι η αναγκαιότητα των προγραμμάτων ανάπτυξης συναισθηματικής νοημοσύνης στους γονείς, στα παιδιά και στους εκπαιδευτικούς είναι αδιαμφισβήτητη. Η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί το θεμέλιο λίθο μιας ακολουθίας σημαντικών ικανοτήτων που επηρεάζουν σε καθημερινή βάση σχεδόν όλα όσα λέμε, καθώς και όλα όσα κάνουμε.  Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί.

Γονεϊκοί τύποι

  Ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο γονέας τη λύπη, τον φόβο το θυμό και γενικά τα συναισθήματα, τόσο τα δικά του όσο και των παιδιών του, αντικατοπτρίζει το είδος της διαπαιδαγώγησης που ασκεί και το γονεϊκό τύπο στον οποίο ανήκει. Αναφέρεται δηλαδή στον τρόπο που  ένας γονέας καθορίζει το συνολικό κλίμα που επικρατεί στην οικογένειά του, το οποίο αντανακλά τις αξίες, τα πρότυπα και τις συμπεριφορές που θα μεταβιβάσει στα παιδιά του (Darlling & Steinberg, 1993).

 Το είδος της διαπαιδαγώγησης που ασκούν οι γονείς στα παιδιά τους, έχει αντίκτυπο στη συναισθηματική τους νοημοσύνη και στην απόκτηση δεξιοτήτων ζωής προκειμένου να ανταπεξέλθουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις απαιτήσεις της ζωής τους. (Goleman, 1995)

Αποστασιοποιημένοι γονείς

 Αποστασιοποιημένοι είναι οι γονείς οι οποίοι παραβλέπουν, αγνοούν και αντιμετωπίζουν ως ασήμαντα  τα συναισθήματα των παιδιών τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή: δεν αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τα δικά τους και των παιδιών τους, δεν αντέχουν τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών τους, αισθάνονται άβολα, φοβούνται, πιέζονται, πιστεύουν ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι επιβλαβή κ.α.

Τα παιδιά των αποστασιοποιημένων γονέων  μαθαίνουν από τη στάση των γονέων τους ότι τα συναισθήματά τους είναι λανθασμένα, ακατάλληλα, δίχως αξία. Επίσης αντιλαμβανόμενα  μ’ αυτόν τον τρόπο τα συναισθήματά τους μπορεί να πιστέψουν ότι κάτι δεν πάει καλά με την ίδια τη φύση τους ( Gottman, 1997).  

Οι «επικριτικοί-αποδοκιμαστικοί»

Είναι οι γονείς οι οποίοι αποδοκιμάζουν και επικρίνουν τη συναισθηματική έκφραση των παιδιών τους, επιπλήττουν, πειθαρχούν ή τιμωρούν το παιδί τους για την έκφραση των αρνητικών ή θετικών συναισθημάτων του, πιστεύουν ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι δείγμα κακού χαρακτήρα, ενδιαφέρονται κυρίως για την υπακοή του παιδιού και τελικά έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τους αποστασιοποιημένους γονείς  αλλά με περισσότερο αρνητικό τρόπο. Τα αποτελέσματα της επικριτικής αποδοκιμαστικής διαπαιδαγώγησης είναι περίπου τα ίδια με τα αποτελέσματα της αποστασιοποιημένης διαπαιδαγώγησης ( Gottman, 1997).

Οι «επιτρεπτικοί- παραχωρητικοί»

Επιτρεπτικοί-παραχωρητικοί είναι οι γονείς που επιτρέπουν την οποιαδήποτε έκφραση συναισθημάτων στα παιδιά τους, δε τους θέτουν όρια, δεν τα διδάσκουν μεθόδους επίλυσης προβλημάτων, πιστεύουν ότι δεν μπορεί να κάνει κανείς κάτι για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων. Η επιτρεπτική-παραχωρητική διαπαιδαγώγηση κάνει τα παιδιά να μη μαθαίνουν να χειρίζονται τα συναισθήματά τους, να  δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και να μην κάνουν φίλους.(Gottman, 1997).

Οι συναισθηματικοί μέντορες

Οι συναισθηματικοί μέντορες σέβονται τα συναισθήματα των παιδιών τους, θεωρούν την έκφραση αρνητικών συναισθημάτων από τα παιδιά ως πηγή για διδασκαλία συναισθηματικής αγωγής, αναγνωρίζουν τα δικά τους συναισθήματα και των παιδιών τους, θέτουν όρια και διδάσκουν αποδεκτές εκφράσεις συναισθημάτων, διδάσκουν στα παιδιά τους δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και γενικά ακούν και συναισθάνονται τα παιδιά τους. Η συναισθηματική αγωγή στα παιδιά έχει εξαιρετικά αποτελέσματα κατ’ αρχάς μαθαίνουν να εμπιστεύονται και να χειρίζονται τα συναισθήματά τους, αλλά και να λύνουν τα προβλήματά τους. Επίσης αποκτούν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, αναπτύσσουν σημαντικές ικανότητες μάθησης και έχουν καλές σχέσεις με τους άλλους (Gottman, 1997).

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών

Ο αιώνας που διανύουμε αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς, έτσι τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν, καλούνται να ανταποκριθούν στις επιτάξεις της όχι μόνο με την ανάπτυξη της λογικής σκέψης, αλλά και  της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνει την καλλιέργεια και βελτίωση όλων των ικανοτήτων τους, οι οποίες θα τα βοηθήσουν να διαχειρίζονται δυσκολίες στις διαπροσωπικές  και ενδοπροσωπικές τους σχέσεις, αλλά και στην καθημερινότητά τους γενικότερα με αποτελεσματικό τρόπο (Gottman,1997). Συγκεκριμένα πρόκειται για ικανότητες  όπως το να επιβάλλονται στις παρορμήσεις τους, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, αλλά και να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των άλλων, να εμπιστεύονται και να εκτιμούν τον εαυτό τους, να επικοινωνούν και να συνεργάζονται σωστά, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες αλλά και την προσωπική τους ευθύνη, να ρυθμίζουν τη διάθεσή τους και να εμποδίζουν την απογοήτευση να καταπνίξει την ικανότητά τους για σκέψη , να ζητούν βοήθεια όταν την χρειάζονται  κ.α.(Goleman, 1995).

 Είναι πολύ σημαντικό, οι γονείς να δείχνουν ενσυναίσθηση στα παιδιά τους, τις φορές που αυτά εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα και να τα βοηθούν να τα διαχειριστούν, έτσι δημιουργούν μ’ αυτά γέφυρες αφοσίωσης και στοργής (Gottman, 1997).

 Η  συναισθηματική νοημοσύνη των γονέων επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών;

 Από τη στιγμή της γέννησής του το παιδί δε σταματά να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και περισσότερο με τους γονείς. Οι γονείς είναι αυτοί που θα καλύψουν  τις βιολογικές και συναισθηματικές  ανάγκες του παιδιού. Η  συναισθηματική ζεστασιά που λαμβάνει το παιδί από το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης του.

Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται οι γονείς στα παιδιά τους ασκεί μεγάλη επίδραση στη συναισθηματική ζωή των παιδιών τους. Το να έχουν τα παιδιά γονείς με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη είναι από μόνο του εξαιρετικά ευεργετικό για αυτά(Goleman, 1995).

  Συμπερασματικά: 

Ως ένα βαθμό η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών καθορίζεται από την ιδιοσυγκρασία (δηλ. από τα έμφυτα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας), αλλά διαμορφώνεται επίσης από τις αλληλεπιδράσεις του παιδιού με το οικογενειακό,  κοινωνικό και εκπαιδευτικό  περιβάλλον. 

 Η  αγάπη των γονέων  προς τα παιδιά δεν αρκεί, απαιτείται και η συναισθηματική αγωγή  για την αρμονική ανάπτυξή τους κοινωνικά και συναισθηματικά. 

 Οι γονείς για να αναπτύξουν τη συναισθηματική αγωγή στα παιδιά τους, θα πρέπει να έχουν επίγνωση των δικών τους συναισθημάτων και να γνωρίζουν και να επιδεικνύουν συγκεκριμένες συμπεριφορές  αυτοελέγχου, ενεργητικής  ακρόασης, ενσυναίσθησης,  και επίλυσης προβλημάτων (Gottman, 1997).

Μη επαγγελματική χρήση. 

Μόνο για σκοπούς ενημέρωσης και με αναφορά του δημιουργού.

                               https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ 

Βιβλιογραφικές αναφορές

Alegre, A.(2011). Parenting Styles and Children’s Emotional Intelligence :What We Know?, The Family Journal,19(1),56-62.  https://doi.org/10.1177/1066480710387486.

Argyriou, E., Bakoyannis, G., & Tantaros, S. (2016). Parenting styles and trait emotional intelligence in adolescence. Scandinavian Journal of Psychology, 57(1), 42-49.  https://doi.org/10.1111/sjop.12266.

Asghari, M., & Besharat, M. (2011). The relation of perceived parenting with emotional intelligence. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 231-235. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.10.046.

Barber, BK, Stolz, HE, Olsen, JA, Collins, WA, & Burchinal, M. (2005). Γονική υποστήριξη, ψυχολογικός έλεγχος και έλεγχος συμπεριφοράς: Αξιολόγηση της συνάφειας με το χρόνο, τον πολιτισμό και τη μέθοδο. Μονογραφίες της κοινωνίας για έρευνα στην ανάπτυξη των παιδιών , i-147.

Darling, N., & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological bulletin, 113(3), 487.

Goleman, D. (1995). Η συναισθηµατική νοημοσύνη γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ» , Αθήνα: Πεδίο.

Gottman, J. (1997). Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών: Πώς να μεγαλώσουμε    παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα : Πεδίο.

Karavasilis, L., Doyle, A. B., & Markiewicz, D. (2003). Associations between parenting style and attachment to mother in middle childhood and adolescence. International Journal of Behavioral Development, 27(2), 153-164. https://doi.org/10.1080/0165025024400015.

 Kotaman, H. (2016) Turkish prospective early childhood teachers’ emotional intelligence level and its relationship to their parents’ parenting styles, Teacher Development, 20(1), 106-122.  https://doi.org/10.1080/13664530.2015.1101391

Κραββαρίτη, Ε.(2009). Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ γονεϊκής τυπολογίας και συναισθηματικής νοημοσύνης σε ελληνόπουλα ηλικίας 15 ετών.(Αδημοσίευτη μονογραφία) Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Αθήνα.

 Lekaviciene,R.& Antiniene,D.(2016) High Emotional intelligence : Family psychosocial Factors, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 217,609-617. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.02.066 .

 

Lengua, J. (2006). Growth in temperament and parenting as predictors of adjustment during children's transition to adolescence. Developmental Psychology, 42(5), 819–832.  https://doi.org/10.1037/0012-1649.42.5.819.

  Lim, A., You, S. &Ha, D. (2015) Parental Emotional Support and Adolescent Happiness: Mediating Roles of Self-Esteem and Emotional Intelligence. Applied Research Quality Life, 10,631-646.  https://doi.org/10.1007/s11482-014-9344-0

Nelis, D., Quoidbach, J., Mikolajczak, M. & Hansenne, M.(2009). Increasing emotional intelligence: (How) is it possible? Personality and Individual Differences, 47(1), 36-41. ISSN 0191-8869.

Pears, K. C., & Moses, L. J. (2003). Demographics, parenting, and theory of mind in preschool children. Social Development, 12(1), 1-20.

Πλατσίδου, Μ. (2010) Η συναισθηματική νοημοσύνη: θεωρητικά μοντέλα, τρόποι μέτρησης και εφαρμογές στην εκπαίδευση και στην εργασία.Αθήνα: Gutenberg.

 Ruffman, Τ., Perner, J., & Parkin, L. (1999).  How Parenting Style Affects False Belief Understanding. Social Development, 8(3), 395-411 .  https://doi.org/10.1111/1467-9507.00103.

Ryan, R. M., Deci, E. L., Grolnick, W. S., & La Guardia, J. G. (2006). The Significance of Autonomy and Autonomy Support in Psychological Development and Psychopathol% ogy, V in D. Cicchetti and D. Cohen (Eds.), Developmental Psychopathology, 1.

 Saarni, C. (1997). Coping with aversive feelings. Motivation and emotion, 21(1), 45-63. Sheridan, S. M., Knoche, L. L., Edwards, C. P., Bovaird, J. A., & Kupzyk, K. A. (2010). Parent engagement and school readiness: Effects of the Getting Ready intervention on preschool children's social–emotional competencies. Early education and development, 21(1), 125-156.

 Strayer, J and Roberts, W.(2004) Children's anger, emotional expressiveness, and empathy: Relations with parent's empathy, emotional expressiveness, and parenting practices. [ed.] Blackwell. Social development.  Vol. 2, 13, pp. 229254.

 Suldo, S. M., & Huebner, E. S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence?. School Psychology Quarterly, 19(2), 93.

Sillick, T. J., & Schutte, N. (2006). Emotional intelligence and self-esteem mediate between perceived early parental love and adult happiness. E-Journal of Applied Psychology.

 Wang, Q., Pomerantz, E. M., & Chen, H. (2007). The role of parents’ control in early adolescents’ psychological functioning: A longitudinal investigation in the United States and China. Child development, 78(5), 1592-1610.

Williams, K., Ciarrochi, J. & Heaven, P.(2012). Inflexible parents, inflexible kids: A 6 year longitudinal study of parenting style and the development of psychological flexibility in adolescents. Journal of Youth and Adolescence. 41(8), 1053-1066.

3 Δεκεμβρίου Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία

Η σημασία της αποδοχής της διαφορετικότητας

Όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι

Η 3^η Δεκεμβρίου είναι η θεσμοθετημένη Παγκόσμια ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, είναι μια μέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των Ατόμων με Αναπηρία.

 Έχει θεσπιστεί και γιορτάζεται από το 1992 με πρωτοβουλία του Οργανισμού Ηνωμένων εθνών (Ο.Η.Ε.).

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περίπου 87 εκατομμύρια άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κάποια μορφή αναπηρίας. Η αναπηρία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως από γενετικές ανωμαλίες, τραυματισμούς, ασθένειες ή γήρανση.

Πολύ συχνά τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν διακρίσεις και εμπόδια στην καθημερινότητά τους, στην εκπαίδευση, την απασχόληση, αλλά και την πρόσβαση σε υπηρεσίες και δημόσιους χώρους.

Αυτή η μέρα είναι μια ευκαιρία να αναδείξουμε τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία. Επιπρόσθετα, είναι μια ευκαιρία να δεσμευτούμε για την ισότιμη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Η σημασία της αποδοχής

Προτεραιότητα για την προώθηση των δικαιωμάτων και των δυνατοτήτων των ατόμων με αναπηρία είναι η αποδοχή. Είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας με δικαιώματα και υποχρεώσεις και έτσι είναι ανάγκη να γίνονται αποδεκτά.

Η αποδοχή προϋποθέτει κατανόηση και ευαισθητοποίηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα αυτά. Επίσης, προϋποθέτει την πρόληψη των διακρίσεων και των εμποδίων που αντιμετωπίζουν.

Η σημασία της Ισότητας

Η ισότητα προϋποθέτει την προσβασιμότητα σε υπηρεσίες και σε δημόσιους χώρους. Προϋποθέτει επίσης την  εκπαίδευση και την  απασχόληση για τα άτομα με αναπηρία.

 Η ισότητα και η προσβασιμότητα είναι ανάγκη να γίνουν πράξη και τα άτομα με αναπηρία να έχουν όλες τις ευκαιρίες που έχουν και τα άτομα χωρίς αναπηρία.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να συμβάλουμε

Ως ενεργοί πολίτες μπορούμε να συμβάλλουμε στην προώθηση των δικαιωμάτων και των δυνατοτήτων των ατόμων με αναπηρία.

Μπορούμε

Να μάθουμε περισσότερα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συμπολίτες μας αυτοί.

Να είμαστε ανοιχτοί και δεκτικοί απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία.

Να προωθούμε την ισότητα. 

Να απαιτούμε την προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρία.

Η 3^η Δεκεμβρίου Παγκόσμια ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία είναι μια ημέρα ελπίδας.

Είναι μια ημέρα, η οποία μας υπενθυμίζει ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο δικαιότερο και συμπεριληπτικό.

Η πολιτεία είναι ανάγκη να εξασφαλίσει για τα άτομα με αναπηρία

Ποιοτική εκπαίδευση

Προσβασιμότητα

Υγειονομική περίθαλψη

Απασχόληση

Επιχειρηματικότητα

Μια κοινωνία, η οποία εξασφαλίζει τα άτομα με αναπηρία, είναι μια κοινωνία η οποία αναγνωρίζει την αξία της ανθρώπινης ζωής και το δικαίωμα όλων των ατόμων για μια πλήρη και ικανοποιητική ζωή.

Μη επαγγελματική χρήση. 

Μόνο για σκοπούς ενημέρωσης και με αναφορά του δημιουργού.

                               https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ 

Βιβλιογραφικές Πηγές

https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1137&langId=el

https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/023/71/IMG/NR002371.pdf?OpenElement

Yang, M., Fraser, S., & O'Sullivan, T. (2023). “I've already lived like There's a pandemic”: A grounded theory study on the experiences of people with a mobility disability. International Journal of Disaster Risk Reduction, 104116.

Tessier, A., Clément, M. A., Gélinas, I., Boucher, N., Croteau, C., Morin, D., ... & Archambault, P. S. (2023). The impact of transportation on the employment of people with disabilities: a scoping review. Transport Reviews, 1-27.

 

 

 

 Padlet για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία

ΦΙΛΙΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ (Συνέχεια)

 Οφέλη των ατόμων από τη φιλία

Συναισθηματική Στήριξη και αποδοχή

Η φιλία προσφέρει συναισθηματική στήριξη όσο τίποτα άλλο. Οι φίλοι είναι εκεί για να ακούσουν, να ενσυναισθανθούν,  να προσφέρουν μια παρηγορητική παρουσία, ενίοτε να προσφέρουν και επιλογές για τη λύση προβλημάτων του ατόμου. Είναι ένα ασφαλές λιμάνι, στο οποίο καταφεύγουν τα άτομα σε περιόδους ανάγκης. Η προσωπική ανάπτυξη, οι νέες προοπτικές, η επαγγελματική και κοινωνική εξέλιξη  του ατόμου σχεδόν εξαρτώνται από τα άτομα του περιβάλλοντός του.

 Οι φίλοι ενθαρρύνουν τα άτομα να βγουν από τη ζώνη άνεσής τους, να επιδιώξουν τα πάθη τους, καθώς  και να αμφισβητήσουν τις πεποιθήσεις τους. Οι αληθινοί φίλοι στέκονται δίπλα στα άτομα κατά τη διάρκεια των αμφισβητήσεων και των δοκιμασιών της ζωής. Προσφέρουν έναν ώμο για να στηριχτούν, ένα χέρι βοηθείας και λόγια ενθάρρυνσης που τα ωθούν μπροστά όταν το μονοπάτι φαίνεται αβέβαιο.

 Ο νοητικός χάρτης  της ζωής υφαίνεται με τα νήματα των κοινών αναμνήσεων. Οι φίλοι είναι οι συν-συγγραφείς στην ιστορία της ζωής των ατόμων, δημιουργώντας μια αποθήκη συνήθως θετικών εμπειριών που εμπλουτίζουν το ταξίδι τους. 

Η φιλία δεν είναι απλά μια ακόμη σχέση στη ζωή μας,  είναι θεμελιώδης ανάγκη, πολυάριθμες μελέτες έχουν επισημάνει τις θετικές επιπτώσεις της φιλίας στην ψυχική και συναισθηματική ευεξία. Η παρουσία φίλων μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα άγχους. Το να μοιραζόμαστε τις χαρές, τις στενοχώριες  και τις ανησυχίες μας με φίλους συχνά οδηγεί σε μια αίσθηση ανακούφισης και συναισθηματικής κάθαρσης. 

Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που δεν έχουν φίλους και δεν αισθάνονται συνδεδεμένα με τους συνομηλίκους τους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακής υγείας στην ενήλικη ζωή σε σύγκριση με παιδιά, τα οποία έχουν αναπτύξει  ισχυρότερους δεσμούς φιλίας. 

Το γέλιο, η χαρά, η αποδοχή και η συντροφικότητα που μοιράζονται με φίλους τα παιδιά, συμβάλλουν σε μια συνολική αίσθηση εφορίας, αλλά και ολοκλήρωσης. Τα αυξημένα επίπεδα ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή συνδέονται με τις φιλίες. Τα άτομα μέσω της φιλίας αναπτύσσουν το αίσθημα του ανήκειν, κάτι το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την ψυχική υγεία τους. 

Η ύπαρξη ενός συστήματος υποστήριξης, όπως είναι αυτό των φίλων μπορεί να μετριάσει τα συναισθήματα της μοναξιάς, της απομόνωσης, της κατάθλιψης και να προάγει τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα (Kuperschmidt et al., 2000).

 Σε πρόσφατες μελέτες έχει βρεθεί ότι άτομα, τα οποία έχουν ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς, συμπεριλαμβανομένων των φιλιών, τείνουν να απολαμβάνουν καλύτερη ψυχική υγεία,  να ζουν περισσότερο και να βιώνουν σωματική υγεία.

Γονείς και ανάπτυξη  παιδικών  φιλιών

Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν τα παιδιά τους  να αναπτύξουν ισχυρές δεξιότητες δημιουργίας φίλων.  Για την οικοδόμηση ουσιαστικών σχέσεων, καθώς και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών οι δεξιότητες αυτές έχουν καθοριστική σημασία. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένες στρατηγικές για την υποστήριξη των παιδιών στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτών.  

Με τη διδασκαλία  κοινωνικών  δεξιοτήτων

Οι βασικές κοινωνικές δεξιότητες επικοινωνίας είναι εφικτό να διδαχθούν από τους γονείς ( όπως πώς να συστήνονται, πώς να ακούν ενεργά, πώς να κάνουν οπτική επαφή και πώς να συμμετέχουν σε συζητήσεις) και τα σενάρια παιχνιδιού ρόλων μπορεί να είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος για να εξασκηθούν τα παιδιά σε  αυτές τις δεξιότητες.

Με την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης

Οι πρώτοι παιδαγωγοί, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να καλλιεργήσει την ενσυναίσθηση (η ικανότητα να κατανοεί και να βιώνει τα συναισθήματα των άλλων).  Να κατανοήσει πώς οι πράξεις και τα λόγια μπορούν να επηρεάσουν συναισθηματικά  τα ίδια αλλά και τους άλλους. Έρευνες έχουν επιβεβαιώσει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη καλλιεργείται.

Με την τήρηση ενός μοντέλου υγιών σχέσεων

Πλήθος ερευνών έχουν δείξει ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της παρατήρησης, έτσι παρατηρούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιών τους με τους γύρω και μαθαίνουν. Αν οι γονείς έχουν δημιουργήσει σχέσεις θετικές και με σεβασμό το περισσότερο πιθανό είναι τα παιδιά να μιμηθούν αυτά τα μοντέλα σχέσεων και στη δική τους ζωή.

Με την παροχή  κοινωνικών  ευκαιριών

Βοηθητικό προς την κατεύθυνση εύρεσης φίλων ή  νέων φίλων είναι η δημιουργία κατάλληλων ευκαιριών έτσι ώστε το παιδί να αλληλεπιδρά με τους συνομηλίκους του. Με τον προγραμματισμό ημερομηνιών για  παιχνίδι, την εγγραφή  τους σε ομαδικές δραστηριότητες ή αθλήματα και την ενθάρρυνση  να συμμετέχουν σε συλλόγους ή οργανισμούς που ευθυγραμμίζονται με τα ενδιαφέροντά τους. Επιπροσθέτως, μπορούν οι γονείς να δημιουργούν ευκαιρίες για νέες φιλίες με τη δημιουργία ενός δικτύου κοινωνικών σχέσεων με άλλους γονείς και παιδιά.

Με τη διδασκαλία δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων

Η διδασκαλία δεξιοτήτων διαχείρισης συγκρούσεων,  η ενθάρρυνση της έκφρασης των συναισθημάτων με ήπιο τρόπο, η εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων και η ανοιχτή ακρόαση των απόψεων των άλλων επικουρούν στη διατήρηση των φιλιών. Ειδικότερα, η διδασκαλία δεξιοτήτων διαχείρισης συγκρούσεων βοηθά τα παιδιά να επιλύουν τους διαφωνίες τους με τρόπο που δεν βλάπτουν τη σχέση τους.

 Η ενθάρρυνση της έκφρασης των συναισθημάτων με ήπιο τρόπο βοηθά τα παιδιά να επικοινωνούν τα συναισθήματά τους με τρόπο που δεν είναι επιθετικός ή προσβλητικός. Η εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων βοηθά τα παιδιά να βρουν λύσεις που ικανοποιούν και τις δύο πλευρές. Η ανοιχτή ακρόαση των απόψεων των άλλων βοηθά τα άτομα να κατανοήσουν την οπτική γωνία του άλλου και να βρουν κοινό έδαφος.  

Με την προώθηση της ανοιχτής  επικοινωνίας

 Προς τη σωστή κατεύθυνση είναι και η ενθάρρυνση των παιδιών ώστε να μιλούν για τα θετικά αλλά και αρνητικά συναισθήματά τους και η μετάδοση της αίσθησης της διαθεσιμότητας των γονέων τους για συζήτηση των προβλημάτων.

Με το σεβασμό της  την ατομικότητας του κάθε παιδιού

Είναι σημαντικό οι γονείς να σέβονται την ατομικότητα των παιδιών τους. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς πρέπει να αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά τους είναι ξεχωριστά άτομα με τις δικές τους προσωπικότητες και προτιμήσεις. Επιπρόσθετα είναι καλό να βγουν από τη ζώνη άνεσής τους αλλά με το δικό τους ρυθμό και χωρίς να νιώθουν άβολα.

Με συζητήσεις  για τη φιλία

Εξίσου ωφέλιμες είναι οι συζητήσεις για την αξία της και τις ιδιότητες ενός καλού φίλου, έτσι ώστε να σκεφτούν τα χαρακτηριστικά που κάνουν ένα άτομο καλό φίλο και πώς μπορούν να ενσωματώσουν ή να τα αναζητήσουν.

Με παρακολούθηση του χρόνου τους μπροστά σε οθόνες

Εξίσου σημαντικό με τα προηγούμενα είναι οι γονείς να παρακολουθούν τον χρόνο που τα παιδιά τους περνούν στην οθόνη και να θέτουν όρια. Ο υπερβολικός χρόνος οθόνης μπορεί να εμποδίσει τις πρόσωπο με πρόσωπο κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών.

Με τη γνωριμία της διαφορετικότητας

 Ενθάρρυνση του παιδιού  να είναι ανοιχτόμυαλο και να μην φοβάται να γνωρίσει νέα άτομα, να κάνει φίλους από διαφορετικά υπόβαθρα και να εκτιμά τις διαφορετικές εμπειρίες και προοπτικές που προσφέρουν.  Πληροφόρηση  ότι η διαφορετικότητα είναι κάτι όμορφο και ότι αυτή μας κάνει μοναδικούς. Ενθαρρύνετε το παιδί σας. Συζήτηση για τη σημασία της διαφορετικότητας και της ένταξης. Παρουσίαση  διαφορετικών ατόμων και πολιτισμών.

Με την ενεργή και υποστηρικτική ακρόαση

Όταν το παιδί σας αντιμετωπίζει κοινωνικές προκλήσεις ή προβλήματα με φίλους, να είστε υποστηρικτικός ακροατής. Προσφέρετε καθοδήγηση και συμβουλές όταν χρειάζεται, αλλά και εξουσιοδοτήστε τους να λύσουν ορισμένα ζητήματα ανεξάρτητα. Ενισχύστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας επαινώντας τις προσπάθειές του και παρέχοντας εποικοδομητική ανατροφοδότηση.

Συμπερασματικά, κάθε παιδί είναι μοναδικό και η κοινωνική του ανάπτυξη θα εξελιχθεί με τον δικό της ρυθμό. Οι γονείς είναι απαραίτητο να είναι υπομονετικοί και  υποστηρικτικοί καθώς το παιδί περιηγείται στην πολυπλοκότητα της δημιουργίας φιλιών. Μπορούν όμως οι γονείς παρέχοντας καθοδήγηση και ευκαιρίες  να παίξουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας τα παιδιά τους να αναπτύξουν ισχυρές κοινωνικές δεξιότητες δημιουργίας φίλων.

Μη επαγγελματική χρήση. 

Μόνο για σκοπούς ενημέρωσης και με αναφορά του δημιουργού.

                               https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ 

Βιβλιογραφικές αναφορές

Bagwell, C. L., & Bukowski, W. M. (2018). Friendship in childhood and adolescence: Features, effects, and processes.

Brendgen, M., Vitaro, F., & M. Bukowski, W. (2000). Deviant friends and early adolescents' emotional and behavioral adjustment. Journal of research on adolescence, 10(2), 173-189.

Bukowski, W. M., Hoza, B., & Boivin, M. (1994). Measuring friendship quality during pre-and early adolescence: The development and psychometric properties of the Friendship Qualities Scale. Journal of social and Personal Relationships, 11(3), 471-484.

Burr, J. A., Han, S. H., & Peng, C. (2020). Childhood friendship experiences and cognitive functioning in later life: The mediating roles of adult social disconnectedness and adult loneliness. The Gerontologist, 60(8), 1456-1465.

Edwards, V. J., Holden, G. W., Felitti, V. J., & Anda, R. F. (2003). Relationship between multiple forms of childhood maltreatment and adult mental health in community respondents: results from the adverse childhood experiences study. American Journal of Psychiatry, 160(8), 1453-1460.

Feldman, R. (2011). Εξελικτική ψυχολογία και δια βίου ανάπτυξη. Μετάφραση: Αντωνοπούλου Ζ., Κουλετσάνου Μ., Επιστημονική επιμέλεια: Μπεζεβέγκης Η. Αθήνα: Gutenberg.

Hinton, P. R., & Erwin, P. (2013). Friendship in childhood and adolescence. Routledge.

Sherman, A. M., De Vries, B., & Lansford, J. E. (2000). Friendship in childhood and adulthood: Lessons across the life span. The International Journal of Aging and Human Development, 51(1), 31-51.